نگرانی اروپا از سلطه اسپیس ایکس بر بازار پرتاب‌های فضایی

بیش از یک هفته‌ی پیش، سازمان فضایی اروپا (ESA) از برنامه‌ای برای مطالعه‌ی «راهکارهای آتی حمل‌ونقل فضایی» صحبت به‌میان آورد. درواقع این سازمان به‌منظور مطالعه درزمینه‌ی سامانه‌های رقابتی فضایی از سال ۲۰۳۰ به بعد، به سه شرکت آریان‌گروپ، آویو و راکت فکتوری آگسبورگ، هرکدام مبلغ ۶۰۰ هزار دلار بودجه اعطا کرد.

به‌گفته‌ی دانیل نوینشواندر، مدیر واحد حمل‌ونقل فضایی در ایسا، برنامه‌ی جدید این سازمان به اروپا کمک خواهد کرد تا آینده‌ی پرتاب‌های فضایی را درک کند و برای آن آماده شود. نوینشواندر به‌نقل از آرس تکنیکا گفت «این برنامه پایه‌هایی را بنیان می‌گذارد که به ما امکان می‌دهند تا آینده را فراتر از موشک‌های Ariane 6 و Vega-C آماده کنیم. مطالعات این طرح‌های مفهومی دربردارنده‌ی خدماتی خواهد بود که نیازهای آینده‌ی برنامه‌های فضایی اروپا را اولویت‌بندی می‌کنند و درعین‌حال امکان رفع نیازهای بازار جهانی را نیز به ما می‌دهند.»

مفهوم صحبت‌های مدیر ایسا این است که نسل بعدی موشک‌های اروپایی ازجمله بوستر بزرگ‌تر آریان ۶ و بوستر کوچک‌تر وگاسی، نیازهای فضایی این قاره را در دهه‌ی پیش‌رو برآورده خواهند کرد. هردو این موشک‌های جدید که از بوسترهای نسل پیشین تکامل یافته‌اند، قرار است نخستین پروازشان را ظرف مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده انجام دهند. بااین‌حال، صحبت‌های نوینشواندر نشان می‌دهد اروپا به‌طور فزاینده نگران آن است که موشک‌های آریان ۶ و وگاسی در بازار پرتاب‌های فضایی در آینده‌ی نزدیک رقابتی نباشند. این نگرانی، مسئله‌ای مهم به‌شمار می‌آید؛ زیرا درحالی‌که کشورهای عضو سازمان فضایی اروپا هزینه‌ی ساخت موشک‌ها را پس از رسیدن به وضعیت عملیاتی پرداخت می‌کنند، انتظار می‌رود برنامه‌های آتی ایسا با تأمین هزینه‌های خود ازطریق جذب پرتاب‌های تجاری خودکفا شوند.

وزرای اقتصاد فرانسه و ایتالیا هم‌اکنون بدین نتیجه رسیده‌اند که از زمان طراحی موشک‌های آریان ۶ و وگاسی در سال ۲۰۱۴، بازار پرتاب به‌نحو چشمگیر تغییر کرده است. به‌نقل از گزارشی در روزنامه‌ی فیگارو، ، وزرای اقتصاد عقیده دارند که از آن زمان تاکنون، توانایی این موشک‌های جدید اروپایی برای رقابت در بازار پرتاب به‌نحو درخورتوجه کاهش یافته است.

اما دلیل اصلی این کاهش رقابت‌پذیری چیست؟ در یک جمله ظهور اسپیس ایکس. این شرکت به‌لطف موشک چندبارمصرف و ارزان‌قیمت فالکون ۹، موفق شده هزینه‌ی پرتاب ماهواره‌های تجاری بزرگی را که می‌توانند با آریان ۶ به فضا ارسال شوند، به‌شدت پایین آورد. موشک‌های خانواده‌ی آریان زمانی نقشی برجسته در پرتاب ماهواره‌های مخصوص مدارهای زمین‌ثابت ایفا می‌کردند؛ اما از سال ۲۰۱۴ تاکنون سهم چشمگیری از بازار را ازدست داده‌اند. علاوه‌براین، اسپیس ایکس ازطریق برنامه‌ی سفر اشتراکی خود با فالکون ۹، به تهدیدی جدی برای وگاسی تبدیل شده است. این موشک سبک اروپایی ظرفیت حمل تقریبا ۱/۵ تن محموله را به مدار قطبی زمین دارد.

مقاله‌ی مرتبط:

• فالکون 9 اسپیس ایکس ۱۰ ساله شد؛ راکتی که عرصه پرتاب‌های تجاری را دگرگون کرد

آن‌طور که فیگارو گزارش می‌دهد، اروپا در سایر زمینه‌های مهم از اسپیس ایکس عقب مانده است. اسپیس ایکس به‌دلیل همکاری‌اش با ناسا، اکنون می‌تواند فضانوردان را به فضا بفرستد. درواقع، توماس پسکه، فضانورد فرانسوی قرار است ماه آینده به‌همراه سه فضانورد دیگر با کپسول کرو دراگون به فضا سفر کند. او احتمالا اولین فضانورد اروپایی از بین چندین اروپایی دیگر در آینده خواهد بود که با فضاپیمای اسپیس ایکس به فضا می‌رسد. اروپا همچنین درحال‌حاضر نه در زمینه‌ی ساخت سالانه‌ی صدها ماهواره و نه مقرون‌به‌صرفگی، هیچ پاسخی برای ابرمنظومه‌ی استارلینک ندارد.

به‌دلایلی که گفته شد، وزرای فرانسه و ایتالیا اکنون خواستار آن هستند که اروپا پاسخ فناورانه و صنعتی چشمگیری به ظهور اسپیس ایکس بدهد. مشخص نیست این پاسخ در چه قالبی خواهد بود یا کشورهایی اروپایی تا چه حد سریع توان پاسخگویی به تهدید رقیب آمریکایی را دارند. علاوه‌براین، هر نوع برنامه‌ای ازنظر سیاسی پیچیده خواهد بود. برنامه‌ی آریان در فرانسه ریشه دارد؛ درحالی‌که وگا از ایتالیا منشاء می‌گیرد. آلمان با وجود آنکه در دوران عضویت در اتحادیه‌ی اروپا هیچ سابقه‌ای از داشتن موشک‌های اختصاصی ندارد، چند شرکت پرتاب کوچک و نویدبخش ازجمله راکت فکتوری آگسبورگ دارد. این کشور ممکن است به‌جای حمایت مالی از رویکرد نهادگرایانه، درصدد تقویت رقابت خصوصی باشد.