اولین خورشیدگرفتگی امسال، امروز با حلقه آتشین دیده خواهد شد

دو هفته از آخرین ماه‌گرفتگی کامل می‌گذرد و این‌بار علاقه‌مندان به نجوم بی‌صبرانه منتظر تماشای حلقه آتشین خورشید هستند. امروز، ۲۰ خرداد ۱۴۰۰، پدیده کسوف حلقوی ملقب به حلقه آتشین رخ خواهد داد و یک ساعت و چهل دقیقه ادامه خواهد یافت. این پدیده از اغلب بخش‌های کانادا، بخشی‌هایی از منطقه کارائیب، اروپا و آسیا مشاهده‌کردنی است. اگرچه این پدیده بسیار زیبا را از آسمان ایران نمی‌توان مشاهده کرد، با امکاناتی که در دست داریم، می‌توانیم این رخداد جالب را شاهد باشیم.

با طلوع آفتاب در شهر اونتاریو کانادا مسیر خورشیدگرفتگی ترسیم و در ضلع شمالی دریاچه سوپریور آغاز می‌شود. در میانه راه خورشیدگرفتگی حلقوی در گرینلند اتفاق می‌افتد و سپس، هنگام غروب خورشید برفراز شمال‌شرقی سیبری پایان می‌یابد.

کسوف و خسوف؛ دو پدیده عجیب

کسوف یا خسوف هنگامی رخ می‌دهند که یکی از اجرام زمین یا ماه بین مسیر خورشید و دیگری قرار گیرد. اگر ماه در مدار حرکتی خود بین زمین و خورشید قرار بگیرد، می‌تواند جز یا کل مسیر نور خورشید را مسدود و سایه‌ای روی سطح زمین ایجاد کند. این پدیده را خورشیدگرفتگی یا کسوف می‌نامیم. اگر ماه بتواند تقریبا تمام خورشید را بپوشاند و از قسمت‌هایی که نمی‌پوشاند حلقه‌ای روشن ایجاد شود، این پدیده را خورشیدگرفتگی حلقوی می‌نامند. خورشیدگرفتگی کامل یا جزئی نمونه‌های دیگری از پدیده کسوف هستند. اگر ماه هنگام قرارگیری بین خورشید و زمین به زمین نزدیک‌تر باشد، خورشیدگرفتگی کلی رخ خواهد داد واگر دقیقا بین خورشید و زمین قرار نگیرد و فقط از قسمتی از مسیر عبور کند، خورشیدگرفتگی جزئی رخ خواهد داد.

چرا ماه با اندازه کوچکش می‌تواند کل یا تقریبا کل نمای خورشید را پوشش دهد؟

پاسخ این پرسش جالب را با کمک قوه تخیل به‌راحتی می‌توان پیدا کرد. فرض کنید در جاده‌ای در حرکت هستید و اطراف جاده یک چراغ روشن است. اگر این چراغ را در نظر بگیرید و از آن چراغ با سرعت دور شوید، به‌‌اندازه‌ای که با گرفتن تلفن‌همراه یا هر شیء دیگری در همان راستا و مسدودکردن منبع نور چراغ مشاهده می‌کنید، دیگر از آن چراغ به شما نوری نمی‌رسد و فقط در اطراف خود روشنایی را می‌بینید. اگر مثال را درک کردید، می‌فهمید علاوه‌بر اندازه اجسام، فاصله شما یا جسم از منبع نور نیز پارامتر مهمی است. با ریاضیات ساده می‌توان فهمید که فاصله بسیار زیاد خورشید از زمین و ماه و اندازه چشم‌پوشی‌کردنی زمین و ماه درمقابل خورشید باعث می‌شود هنگام خورشیدگرفتگی ماه تقریبا تمامی نور خورشید را مسدود کند.

نکات ایمنی را فراموش نکنید

توجه کنید کسوف برخلاف خسوف فقط با استفاده از عینک‌های مخصوص برای تماشا امن است. کم‌توجهی به این مسئله می‌تواند به شما و اطرافیانتان آسیب برساند. پس یادتان باشد اگر فرصتی برای مشاهده این پدیده زیبا را یافتید، حتما نکات ایمنی را رعایت کنید.

کسوف یا خسوف ازلحاظ تاریخی یا طبیعی، برای مردم رخدادی عجیب بوده و معنای متفاوتی داشته است. چه‌بسا جنگ‌هایی که به‌دلیل خورشیدگرفتگی متوقف شده‌اند یا مردمانی که از وحشت و ترس ایجادشده به کام مرگ رسیده‌اند. انسان‌ کنجکاو سالیان سال است که در پی یافتن دلیلی برای پدیده‌های اطرافش است؛ ولی اکثر اوقات راهش به درگاه خرافه و باورهای عجیب می‌رسید. برای لحظه‌ای هر خرافه یا داستانی که باور دارید، به دور بیندازید و از تماشای چنین منظره زیبا و با عظمتی و شناخت دنیای اطرافتان لذت ببرید.

سال جاری دو ماه‌گرفتگی و دو خورشیدگرفتگی در تقویم داشتیم که متأسفانه هیچ‌کدام از آسمان کشور ایران مشاهده‌کردنی نبود. خورشیدگرفتگی بعدی امسال هم شنبه، ۱۳ آذر، در قطب جنوب به‌طور‌کلی روی خواهد داد و در ‌آفریقای‌جنوبی به‌صورت جزئی دیده خواهد شد.