پردازنده پرچمدار Core i9-11900K اینتل با بهبود ۱۹ درصدی IPC به‌ نمایش گذاشته شد

اینتل شب گذشته مراسمی مهم در CES 2021 برگزار کرد تا پاسخ مستقیمی به پردازنده‌های پیشرفته و توانمند سری رایزن ۵۰۰۰ ای ام دی داده باشد. براساس گزارش تامز هاردور، اینتل در مراسم شب گذشته از پردازنده‌ی پرچم‌دار خانواده‌ی راکت لیک اس (Rocket Lake-S) پرده برداشت. اینتل ادعا می‌کند پردازنده‌ی جدید سری Rocket Lake-S بهتر از هر پردازنده‌ی دیگری در زمینه‌ی اجرای بازی عمل می‌کند.

این پردازنده‌ی ۱۴ نانومتری قرار است در فصل جاری سال میلادی به بازار بیاید. پردازنده‌ی جدید اینتل از ریزمعماری Cypress Cove استفاده می‌کند و به ‌لطف همین ریزمعماری به بهبود ۱۹ درصدی IPC (دستورالعمل بر سیکل کلاک) دست می‌یابد تا بهبود IPC پردازنده‌ به سطح بهبود IPC در معماری ذن ۳ (Zen 3) ای ام دی برسد.

اینتل در مراسم CES 2021 گفت معماری Cypress Cove را برپایه‌ی لیتوگرافی ۱۴ نانومتری تولید کرده است و پردازنده‌ی پرچم‌دار جدیدش می‌تواند به سرعت کلاک بوست (تقویت‌شده) ۵٫۳ گیگاهرتز دست پیدا کند. اینتل می‌گوید این مشخصه‌ها در کنار یکدیگر باعث می‌شوند تراشه‌ی جدید خانواده‌ی راکت لیک اس لقب بهترین پردازنده‌ی گیمینگ بازار را از پردازنده‌ی قدرتمند 5900X ای ام دی پس بگیرد.

پردازنده‌های نسل جدید اینتل به ‌لطف بهره‌مندی از معماری گرافیکی Xe، در اجرای بازی‌ ویدئویی ۵۰ درصد به‌صورت نسل‌به‌نسل پیشرفت کرده‌اند. اینتل مدت‌ها است روی معماری Xe مانور ویژه‌ای می‌دهد و به ‌نظر می‌رسد بتواند به ادعاهایش درباره‌ی این معماری جامه‌ی عمل بپوشاند. 

اینتل طی چند وقت اخیر به‌صورت جزئی برخی اطلاعات درباره‌ی پردازنده‌های خانواده‌ی راکت لیک در دسترس رسانه‌ها قرار داده بود؛ اما اطلاعاتی که در CES 2021 منتشر شدند مهم‌ترین مواردی هستند که درباره‌ی راکت لیک می‌دانیم. اینتل می‌گوید پردازنده‌ی پرچم‌دار Core i9-11900K که هشت هسته‌ی پردازشی و ۱۶ ترد دارد، ‌هنگام اجرای بازی‌ویدئویی در وضوح 1080p عملکردی بهتر از پرچم‌دار جدید ای ام دی یعنی Ryzen 9 5900X نشان می‌دهد. البته تفاوت‌ دو تراشه، کم است.

اینتل آزمایش‌هایی روی پردازنده‌ی جدید انجام داده است تا قدرت آن را بسنجد؛ در این آزمایش‌ها پردازنده‌ی هشت هسته‌ای پرقدرت اینتل در کنار کارت گرافیک EVGA RTX 3080 XC3 قرار گرفت. پردازنده‌ی Core i9-11900K نسبت‌ به پرچم‌دار ای ام دی بین دو تا هشت درصد قوی‌تر است (تقریبا میانگین چهار درصد). این موضوع به ‌وضوح نشان می‌دهد تفاوت‌های پردازنده‌های سری راکت لیک و سری رایزن ۵۰۰۰ در حوزه‌ی گیمینگ بسیار کم است؛ به‌ویژه‌ وقتی کار به اجرای بازی در وضوح‌ بالا می‌رسد. 

اینتل به‌طور معمول پردازنده‌هایی می‌سازد که به سرعت کلاک بالایی دست پیدا می‌کنند و احتمالا همین موضوع می‌تواند در نقش یکی از مزیت‌های پردازنده‌های سری راکت لیک نسبت ‌به سری رایزن ۵۰۰۰ ظاهر شود. اینتل جزئیات پردازنده‌ی پرچم‌دار راکت لیک را در تنظیمات پیش‌فرض به‌اشتراک گذاشته است. اگر تفاوت دو تا هشت درصدی در حالت عادی وجود داشته باشد و پردازنده‌ی جدید اینتل به‌ شکل مناسب اورکلاک شود، قطعا سیاست قیمت‌گذاری اینتل برای Core i9-11900K فاکتوری تعیین‌کننده برای موفقیت آن در بازار پردازنده‌ی گیمینگ خواهد بود. اگر قیمت Core i9-11900K بیش از حد بیشتر Ryzen 9 5900X باشد، کاربران دلیلی نمی‌بینند که سراغ پردازنده‌ی اینتل بروند.

متأسفانه اینتل تاکنون به قیمت پردازنده‌ی پرچم‌دار جدیدش اشاره نکرده است و همچنین تاریخ عرضه‌ی دقیق آن را نمی‌دانیم. براساس شایعه‌ها، پردازنده‌های سری راکت لیک در ماه مارس ۲۰۲۱ (اسفند ۱۳۹۹ و فروردین ۱۴۰۰) از راه می‌رسند. البته اینتل در مراسم شب گذشته برخی جزئیات دیگر از پردازنده‌های سری راکت لیک اعلام کرد.

اکثر مباحثی که اینتل در کنفرانس مطبوعاتی شب گذشته مطرح کرد، شامل مواردی هستند که از مدتی پیش آن‌ها را می‌دانستیم،؛ اما جزئیات جدیدتری هم اعلام شده‌اند. پردازنده‌ی هشت هسته‌ای Core i9-11900K اینتل در حال حاضر به‌عنوان پرچم‌دار خانواده‌ی راکت لیک شناخته می‌شود و دارای سرعت کلاک بوست دو هسته‌ای ۵٫۳ گیگاهرتز و سرعت کلاک بوست تمام‌هسته‌ای ۴٫۸ گیگاهرتز است. از این حیث پردازنده‌ی نسل یازدهمی کلاس دسکتاپ تیم آبی در حد و اندازه‌ی پردازنده‌ی نسل دهمی 10900K ظاهر می‌شود.

این اعداد مربوط به معیاری هستند که با نام Thermal Velocity Boost شناخته می‌شود. Thermal Velocity Boost صرفا در شرایطی فعال می‌شود که پردازنده محدودیت دما داشته باشد؛ البته اکثر تولیدکنندگان مادربرد اهمیتی به این محدودیت‌ها نمی‌دهند. به‌بیانی بهتر، پردازنده‌ی مرکزی جدید اینتل صرف ‌نظر از دما، احتمالا به این فرکانس‌های بوست دست پیدا خواهد کرد؛ حداقل روی مادربردهای رده‌بالا. 

پردازنده‌ی 11900K صرفا دارای هشت هسته و ۱۶ ترد است که قدمی روبه‌عقب نسبت‌ به پردازنده‌های سری i9 خانواده‌ی کامت لیک که دارای ۱۰ هسته بودند محسوب می‌شود. اینتل می‌گوید هشت هسته، «قدرت پردازشی واقعی را به حداکثر می‌رسانند»؛ اما یکی از دلایل استفاده از هشت هسته در Core i9-11900K به معماریِ بک‌پورت‌شده‌ی آن برمی‌گردد.

فرآیندی با‌ عنوان بک‌پورتینگ (Backporting) وجود دارد که اینتل با اتکا به آن می‌تواند طراحی جدیدی که برپایه‌ی لیتوگرافی‌های کوچک‌تر ساخته شده است، وارد لیتوگرافی‌های بزرگ‌تر کند. در این‌جا اینتل طراحی لیتوگرافی ۱۰ نانومتری (Sunny Cove) را که در پردازنده‌های خانواده‌ی آیس لیک یافت می‌شود، با استفاده از بک‌پورتینگ، بر پایه‌ی لیتوگرافی ۱۴ نانومتری (Cypress Cove) تولید کرده است. این موضوع باعث شده است اینتل برای تولید پردازنده‌های جدیدش از ترانزیستورهای کمتری استفاده کند. به‌عنوان نتیجه‌ی این کار، اینتل مجبور شد دو هسته را از Die پردازنده حذف کند. تیم آبی فضای کافی در داخل پردازنده برای استفاده از Die بزرگ‌تر در اختیار نداشت.

اینتل ادعا می‌کند بهبودهای خانواده‌ی راکت لیک در زمینه‌ی IPC و سرعت کلاک باعث می‌شوند حذف دو هسته از پردازنده‌ی نهایی جبران شود. به ‌همین دلیل است که گفته می‌شود پرچم‌دار هشت هسته‌ای جدید اینتل می‌تواند در وظایف چند تردی به همان قدرت پردازشی پردازنده‌ی ۱۰ هسته‌ای 10900K دست پیدا کند. اینتل گفته است که پردازنده‌ی جدیدش در سرعت کلاک پایه‌، دارای توان PL1 برابر با ۱۵۰ وات است که ۲۵ وات بیشتر از 10900K محسوب می‌شود. به‌علاوه این دو پردازنده‌ی رده‌بالای اینتل ‌هنگام فعالیت با سرعت کلاک بوست، ۲۵۰ وات توان PL2 دارند.

اینتل می‌گوید پردازنده‌های سری راکت لیک دارای یک ‌سری قابلیت‌ جدید برای اورکلاک هستند که فعلا جزئیات آن‌ها در دسترس رسانه‌ها قرار ندارد. اطمینان داریم که منظور اینتل، پشتیبانی از سیستم‌های خنک‌کننده‌ی پیشرفته‌ی جدید EKWB QuantumX Delta TEC و Cooler Master MasterLiquid ML360 Sub-Zero است. اینتل در تولید این خنک‌کننده‌ها نقش داشته است. 

اینتل می‌گوید پردازنده‌های سری راکت لیک اس با اکثر مادربردهای سری ۴۰۰ سازگاری دارند و اتصال PCIe 4.0 پردازنده‌ها روی مادربردهای فعلی که از آن پشتیبانی می‌کنند، بدون مشکل کار خواهد کرد. پردازنده‌های راکت لیک اس با مادربردهای ساخته‌شده بر پایه‌ی تراشه‌های H410 و B460 سازگاری ندارند. اکثر پردازنده‌های خانواده‌ی کامت لیک با مادربردهای سری ۵۰۰ که امروز عرضه می‌شوند سازگاری دارند؛ تنها مورد استثنا، پردازنده‌های سری Celeron با دو مگابایت حافظه‌ی کش هستند. پردازنده‌های سری راکت لیک واحد پردازش گرافیکی مجتمع Xe LP را وارد محصولات کلاس دسکتاپ اینتل می‌کنند.

اینتل می‌گوید پردازنده‌های گرافیکی جدیدش دارای واحد اجرایی بیشتری هستند تا بتوانند بازی‌های ویدئویی را ۵۰ درصد سریع‌تر از پردازنده‌های گرافیکی نسل قبل UHD 63 اجرا کنند. اگر منظور اینتل از اضافه شدن واحدهای اجرایی، تفاوت تعداد واحد اجرایی Xe LP و UHD 63 باشد، احتمالا پردازنده‌های گرافیکی Xe LP اینتل مجموعا ۳۲ واحد اجرایی خواهند داشت. شاید منظور اینتل، تفاوت تعداد واحد اجرایی پردازنده‌های گرافیکی راکت لیک با تایگر لیک باشد که در آن صورت، حداکثر تعداد واحد اجرایی پردازنده‌های گرافیکی تراشه‌های راکت لیک به ۱۲۸ واحد می‌رسد.

امیدواریم پردازنده‌های موردبحث ۱۲۸ واحد اجرایی داشته باشند؛ زیرا ۳۲ واحد اجرایی برای اجرای مناسب بازی‌ ویدئویی کافی به ‌نظر نمی‌رسد. از طرفی دیگر، اضافه کردن ۱۲۸ واحد اجرایی Xe به تراشه‌ای که بر پایه‌ی لیتوگرافی ۱۴ نانومتری ساخته شده است، به فضای زیادی از Die نیاز دارد. اکثر کاربران دسکتاپ ترجیح می‌دهند از کارت گرافیک مجزا استفاده کنند. اینتل می‌گوید اعدادی که در آزمایش‌هایش اعلام کرده، ممکن است ۱۵ درصد خطا داشته باشند؛ به ‌همین دلیل باید حتما منتتظر عرضه‌ی پردازنده‌ها و آزمایش‌ آن‌ها در دنیای واقعی بمانیم.

پردازنده‌های سری Xe اینتل دارای شتاب‌دهنده‌ی دی‌کُد AV1 هستند که اتفاق مثبتی محسوب می‌شود؛ زیرا این کدک پهنای باند را حداکثر ۲۰ درصد برای استریم ویدئو (نظیر محتوای 4K یا 8K) کاهش می‌دهد. 

اینتل گفته است پردازنده‌های راکت لیک از حافظه‌ی DDR4-2933 و DDR4-3200 پشتیبانی می‌کنند و از این حیث شبیه پردازنده‌های سری رایزن ۵۰۰۰ ای ام دی هستند. به‌علاوه این پردازنده‌ها از ۲۰ لاین PCIe 4.0 پشتیبانی می‌کنند. اینتل برخی بهینه‌سازی‌ها روی پردازنده‌هایش انجام داده است تا سازگاری بهتری بین آن‌ها و حافظه‌های SSD M.2 سیستم ایجاد شود.

اینتل در مراسم خود بازی Hitman 3 را روی پردازنده‌ی جدید اجرا کرد. Hitman 3 توسط اینتل حمایت می‌شود و دارای قابلیتی خاص است که پردازنده را بررسی می‌کند و تنظیمات را تغییر می‌دهد. این قابلیت مخصوص سخت‌افزارهای اینتل است. اینتل ادعا می‌کند پردازنده‌ی نسل یازدهمی Rocket Lake i9-11900K نسبت ‌به پردازنده‌ی نسل دهمی Comet Lake 10900K، ‌هنگام اجرای بازی Hitman 3 حداکثر هفت درصد بهتر ظاهر می‌شود. Hitman 3 در ماه جاری میلادی روی پلتفرم‌های مقصد منتشر خواهد شد. 

اینتل در CES 2021 قابلیت Always-On QuickSync Video را نیز به‌ نمایش گذاشت. این قابلیت به پردازنده‌های گرافیکی Xe امکان می‌دهد به‌صورت هم‌زمان با کارت گرافیک مجزای سیستم فعالیت کنند تا بتوان بخشی از حجم کاری کارت گرافیک مجزا را به پردازنده‌های گرافیکی Xe منتقل کرد. این قابلیت چند سال است که در دسترس قرار دارد؛ اما نیازمند پشتیبانی بایوس (BIOS) بود. به‌علاوه برای استفاده از این قابلیت مجبور بودید پس از نصب کارت گرافیک مجزا، به‌صورت دستی واحد گرافیکی مجتمع را فعال کنید. اینتل می‌گوید این تکنیک اکنون به‌صورت رسمی پشتیبانی و به‌صورت پیش‌فرض در بایوس فعال می‌شود.

پردازنده‌های سری راکت لیک از قابلیت‌های Deep Learning Boost (موسوم‌به DLBoost) و VNNI اینتل پشتیبانی می‌کنند تا وظایف کاری مبتنی‌ بر هوش مصنوعی را سریع‌تر از قبل انجام بدهند. اینتل هنوز مشخصات فنی کامل پردازنده‌های سری راکت لیک و تاریخ عرضه و قیمت آن‌ها را اعلام نکرده است.